Wintervoeten en fenomeen van Reynaud (1)

De komende wintermaanden gaan we 3 onderwerpen bespreken welke een direct verband houden met de koude periode. Koude voeten, wintervoeten en het fenomeen van Raynaud zijn typische voetklachten die in de winter de kop opsteken. Deze voetklachten hebben allemaal te maken met de bloedcirculatie door het lichaam. De klachten leiden stuk voor stuk tot koude voeten, maar de oorzaak en het verloop zijn verschillend.

Koude voeten en wintervoeten (perniosis)

Koude voeten en wintervoeten ontstaan door een verslechterde bloedtoevoer naar de voeten. Dit kan verschillende oorzaken hebben, bijvoorbeeld een koude omgeving. Wanneer de lichaamstemperatuur daalt, trekken de bloedvaten samen om het warmteverlies te beperken en ontstaat dus een verminderde bloedtoevoer naar de voeten.

Andere oorzaken

Een andere oorzaak is die van een verminderde bloedcirculatie. Denk maar aan knellende schoenen. De voeten krijgen dan te weinig beweging, waardoor de bloedcirculatie niet goed werkt. Dit gebeurt ook bij stilzitten. Ook hierbij werkt de bloedcirculatie namelijk niet goed. Andere veel voorkomende oorzaken zijn:

• Roken (verstoring van de bloedcirculatie);
• Zweetvoeten, de voeten worden koud hierdoor;
• Hormonen, vrouwelijke hormonen zijn ook van invloed (zij hebben vaker last van koude voeten dan mannen);
• Ziekten zoals diabetes, reuma en fenomeen van Raynaud (oorzaken van slechtere bloedcirculatie). Koude voeten zijn vervelend, maar het is verder niet schadelijk!

Wintervoeten

Bij wintervoeten is er nog meer aan de hand. De voeten zijn koud, de vaten vernauwen, wanneer het lichaam dan weer opwarmt dan stuurt het lichaam bloed richting de voeten. Dit bloed kan de tenen niet bereiken door de vernauwing. Er ontstaat een ophoping van bloed, deze geeft een blauw/rode zwelling die ook nog kan jeuken.

Symptomen van wintervoeten:

• Branderig, jeukende voeten/tenen;
• Lokale rood/blauw/paarse verkleuring;
• Klachten verergeren tijdens opwarmen van de voeten.

Tips en adviezen om de bloedcirculatie te stimuleren zijn voldoende beweging, het masseren van de voeten, warme wollen sokken dragen, wisselbaden nemen, stoppen met roken en het dragen van goed passend schoeisel. Schoenen van leer geven meer warmte dan schoenen die gemaakt zijn van synthetische materialen.

Fenomeen van Raynaud

Het syndroom van Raynaud is vernoemd naar Maurice Raynaud (1834-1881) die deze aandoening in 1862 voor het eerst beschreef. Bij de ziekte van Raynaud zijn vingers en/of tenen niet goed doorbloed. Dit komt doordat de spiertjes in de wanden van de bloedvaten plotseling samentrekken. Dit wordt vaatkrampen genoemd. Door deze vaatkrampen vernauwt het bloedvat en raakt de bloedstroom belemmerd. Hierdoor worden de vingers of tenen eerst wit en vervolgens blauw en kunnen ze koud en verdoofd aanvoelen. Als het bloed na de aanval weer gaat stromen, worden de vingers of tenen paars of rood. Hierbij is vaak sprake van pijn, trilling en zwelling.

Bij de eenvoudige vorm van Raynaud is geen aanwijsbare (onderliggende) oorzaak waardoor het fenomeen van Raynaud veroorzaakt wordt. Bij deze vorm is de normale reactie van bloedvaten op koud verstoord. De arteriën (slagaders) en arteriolen (dunste bloedvaatjes) in de huid van de vingers of tenen verkrampen en vernauwen. Hierdoor is er tijdelijk geen bloedtoevoer meer en krijgen de vingers en tenen de kenmerkende witte kleur.

Bekende oorzaken zijn:

• Gevolg van uitwendige prikkels (angst, woede, opwinding, verdriet);
• Koude omgeving;
• Aanraken van koude objecten;
• Trilling van zwaar apparatuur, bijvoorbeeld werken met drilboor (bij vingers);
• Roken.

Bij de behandeling van het fenomeen van Raynaud dienen bovengenoemde oorzaken te worden bestreden door genoemde oorzaken te mijden/aan te pakken.